Το επιστημονικό κριτήριο για κρατικοποιήσεις και ιδιωτικοποιήσεις εμπορικών οργανισμών

«Το επιστημονικό κριτήριο για κρατικοποιήσεις και ιδιωτικοποιήσεις εμπορικών οργανισμών» ΑΛΗΘΕΙΑ, ΚΥΡΙΑΚΗ 22.11.2020 - ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 16.728, σελ. 16

 Οι ιδιωτικοποιήσεις κρατικών εμπορικών οργανισμών άρχισαν να περιλαμβάνονται στα προγράμματα πολιτικών κομμάτων και κυβερνήσεων από τη δεκαετία του 1980. Ωστόσο, λόγω της συνήθως υποκειμενικής φύσης των περιεχομένων των πολιτικών προγραμμάτων, μερικοί από τους τότε ιδιωτικοποιημένους εμπορικούς οργανισμούς σε κάποια κράτη απέτυχαν παταγωδώς. Ακόμη και οι πανεπιστημιακοί που δίνουν συμβουλές στα πολιτικά κόμματα και στις κυβερνήσεις προφανώς έχουν διαμορφώσει τις απόψεις και τις διδασκαλίες τους στο θέμα αυτό από τις υποκειμενικές πολιτικές πεποιθήσεις τους, αντί να βασιστούν σε αντικειμενικά επιστημονικά κριτήρια. Όταν τη δεκαετία του 1980 η κυβέρνηση της Βρετανίας ανακοίνωσε τον σκοπό της να ιδιωτικοποιήσει την υδατοπρομήθεια, εγώ (ο αφελής;), που τότε κατοικούσα στο Λονδίνο, διερωτήθηκα πόσες βρύσες θα μου εγκαταστούσαν στο σπίτι μου για να έχω παρόμοιες επιλογές όπως όταν αγόραζα εμφιαλωμένο νερό. Προφανώς, το όλο θέμα ήταν προβληματικό και για να πληροφορηθώ την διευθέτησή του άρχισα να κοιτάζω συστηματικά και προσεκτικά όλες τις εκδόσεις των εφημερίδων και των περιοδικών, κάτι που (δηλαδή η διευθέτησή του θέματος) όμως δεν έγινε ποτέ στη Βρετανία, και μάλλον και πουθενά αλλού.

Ο πρωταρχικός σκοπός όλων των δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων προφανώς είναι να παραμείνουν στην εξουσία, δηλαδή να επανεκλεγούν. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, το βραχυπρόθεσμο συμφέρον των κυβερνήσεων εξυπηρετείται με το να δωροδοκούν τους ψηφοφόρους με πιο χαμηλούς φόρους, πιο υψηλές συντάξεις, και γενικά πιο γενναιόδωρες δημόσιες υπηρεσίες. Τουναντίον, η προτεραιότητα των ιδιωτικών επιχειρήσεων είναι η μεγιστοποίηση του χρηματικού κέρδους. Επομένως, εάν κάποια ιδιωτικοποιημένη εμπορική επιχείρηση έχει μονοπώλιο, τότε το δημόσιο συμφέρον μάλλον θα τείνει να ζημιωθεί, κάτι που όντως έχει πραγματικά συμβεί (πχ οι σιδηρόδρομοι στη Βρετανία, το αποχετευτικό στο Παρίσι).

Για το καλύτερο, λοιπόν, μακροπρόθεσμο συμφέρον του δημοσίου, προτείνω έναν απλό κανόνα που απαντά στο ακανθώδες ζήτημα για το ποιοι εμπορικοί οργανισμοί πρέπει να ανήκουν σε, και να διαχειρίζονται από, ιδιώτες:

Πρέπει να υπάρχει πραγματικός και υγιής ανταγωνισμός μεταξύ τουλάχιστον δύο διαφορετικών και ανεξάρτητων οργανισμών που εμπορεύονται τα ίδια ή όμοια προϊόντα ή υπηρεσίες. 

Ή με άλλα λόγια: Ο πελάτης πρέπει να έχει ξεκάθαρη επιλογή να αγοράσει ένα συγκεκριμένο προϊόν ή υπηρεσία από τουλάχιστον δύο διαφορετικούς και ανεξάρτητους οργανισμούς. 

Εάν και όταν αυτό το κριτήριο δεν είναι οικονομικά εφικτό να ικανοποιηθεί, όπως στις περιπτώσεις δρόμων, σιδηροδρόμων, σωλήνων (για προμήθεια νερού ή φυσικού αερίου ή για αποχετεύσεις), συρμάτων, καλωδίων, οπτικών ινών (για μεταφορά ενέργειας ή πληροφοριών), στρατού, αστυνομίας, κ. ά, πρέπει να είναι το αναπόφευκτο καθήκον του κράτους να διαχειρίζεται αυτές τις επιχειρήσεις - που είναι ζωτικής σημασίας για το δημόσιο. Εάν το κράτος αποτύχει σε όλα αυτά τα ζωτικά καθήκοντα, οι καταστάσεις αυτές πρέπει να θεωρηθούν ως αυτό που πραγματικά είναι – κακή διακυβέρνηση. Φυσικά μπορεί να υπάρξουν και ακραίες συνθήκες -σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης-στις οποίες το κριτήριό μας θα πρέπει μάλλον να παραβλέπεται, όπως πχ πόλεμοι, πανδημίες, και μεγάλες φυσικές καταστροφές. Αυτές οι περιπτώσεις χρειάζονται τις δικές τους ειδικές μελέτες. Άλλες ειδικές μελέτες χρειάζονται και οι μη απλές περιπτώσεις που, και σε κανονικές συνθήκες, λόγω των επιπλοκών το κριτήριό μας να μην ισχύει ικανοποιητικά. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να είναι το καθήκον των ιδίων των πολιτικών κομμάτων αλλά και των πανεπιστημιακών στις κυβερνητικές επιστήμες, πολιτικές επιστήμες, οικονομικές επιστήμες, διοικητικές επιστήμες, κοινωνικές επιστήμες, κ.λπ, να μελετήσουν το όλο θέμα και να διατυπώσουν τις καλύτερες απαντήσεις. Ποια θέματα τρίχες μελετούσαν όλες αυτές τις δεκαετίες, και δεν έχουν μελετήσει και αυτό το θέμα; 

Η κατεξοχήν περίπτωση που χρήζει επείγουσας μελέτης και ειδικής εξέτασης είναι το ίδιο το παρόν δημοκρατικό πολίτευμα. Κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει τον σφοδρό ανταγωνισμό μεταξύ των πολιτικών κομμάτων, όπως επίσης και την ξεκάθαρα επιλογή που έχουν οι ψηφοφόροι. Ενδείκνυται λοιπόν η ιδιωτικοποίηση (τουλάχιστον της μισθοδοσίας) της κυβέρνησης. Εξόφθαλμα σκάνδαλα συνιστούν (για όσους έχουν την ικανότητα να τα διακρίνουν) οι πλουσιοπάροχες κρατικές χορηγίες που απολαμβάνουν τα πολιτικά κόμματα, όπως επίσης και οι υπερβολικοί μισθοί και συντάξεις που απολαμβάνουν και οι εκλεγμένοι και οι διορισμένοι αξιωματούχοι του κράτους. Τα πολιτικά κόμματα, λοιπόν, και οι αξιωματούχοι του κράτους ΔΕΝ υπηρετούν την πατρίδα. Αντιθέτως, εκμεταλλεύονται τη νοητική (και επομένως και την πολιτική) ανωριμότητα της πλειονότητας του λαού προς ίδιον όφελος.