“Empathy”, ΑΛΗΘΕΙΑ ΔΕΥΤΕΡΑ 20.7.2020 - ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 16.604 – σελ. 16
Η σκανδαλώδης συμπεριφορά του πολιτικού κόμματος ΕΔΕΚ ως εμπορική επιχείρηση για να εξασφαλίσει χρηματική κρατική βοήθεια με καταχρηστικό τρόπο (εκτός από τις νενομιμένες από το πολιτικό κατεστημένο, αλλά ηθικά αβάσιμες, κρατικές χορηγίες για όλα τα πολιτικά κόμματα) φυσικά οδήγησε την «Αλήθεια» να κάνει την απόλυτα δικαιολογημένη αντικειμενική κριτική. Η αντίδραση της ΕΔΕΚ ήταν να κατηγορήσει αδίκως και γελοίως την «Αλήθεια» για εμπάθεια.
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στήλη «ΤΑ ΥΠΕΡ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΤΑ» του κ. Αλέκου Κωνσταντινίδη στην «Αλήθεια» στις 11 Ιουνίου 2020 μας βοηθά να κατανοήσουμε την όλη υπόθεση, χαρακτηριστική της Κυπριακής Μπανανίας, δίνοντάς μας και τον ορισμό της λέξης «Εμπάθεια: το να κυριαρχείται κάποιος από έντονα συναισθήματα εχθρότητας, κακίας ή μίσους.» Αυτή η λέξη πρέπει να προβληματίσει όλους εμάς που νοιαζόμαστε για την σωστή γνώση και χρήση της γλώσσας, για τους εξής λόγους:
ΑΠΟ τη δεκαετία του 1990, η (ετυμολογικά ελληνική) λέξη «empathy» είναι μιά κοινή λέξη της αγγλικής καθομιλουμένης γλώσσας (που είναι και η παγκόσμια γλώσσα), που όμως και παραδόξως έχει πολύ διαφορετική, σχεδόν αντίθετη, σημασία από την λέξη «εμπάθεια» της Νέας Ελληνικής γλώσσας. Η κατάσταση με την λέξη «empathy» στην αγγλική γλώσσα δεν ήταν πάντα έτσι. Πριν έναν αιώνα η λέξη αυτή δεν υπήρχε καν στην αγγλική γλώσσα.
Η ΛΕΞΗ«empathy» δημιουργήθηκε (coined) γύρω στο 1920 από έναν Αμερικανό επιστήμονα ειδικά ως επιστημονικός όρος της ψυχολογίας για να καλύψει ένα σημαντικό κενό στην ορολογία της συγκεκριμένης επιστήμης. Προφανώς χρησιμοποιήθηκε η απαιτούμενη διορατικότητα και σοφία ενός σωστού επιστήμονα για να κωδικοποιηθεί μια πολύ σημαντική και χρήσιμη έννοια σε ένα δυναμικό όρο. (Απολογούμαι που δεν θυμάμαι το όνομα του σπουδαίου αυτού επιστήμονα γιατί μελέτησα το όλο θέμα πριν από δεκαετίες.) Στο Oxford English Dictionary του 1920 το λήμμα «empathy» δεν υπάρχει. Στο American College Dictionary του 1950 το λήμμα «empathy» υπάρχει, αλλά είναι μόνο επιστημονικός όρος της ψυχολογίας.
ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ η μεγάλη επιστημονική σπουδαιότητά και χρησιμότητα της λέξης «empathy» σταδιακά αναγνωρίστηκε, και ακολούθως τελικά χρησιμοποιήθηκε σε όλες τις επιστήμες που μελετούν τον άνθρωπο (ανθρωπολογικές, ιατρικές, ιστορικές, κοινωνικές, πολιτικές, εμπορικές, διδακτικές, θεατρικές, δημοσιογραφικές, αστυνομικές, διπλωματικές, πολεμικές, κλπ) μα και πιθανόν σε όλες τις ομιλούμενες γλώσσες του κόσμου (με προφορά όπως στην αγγλική), εκτός από την ελληνική γλώσσα.
ΣΤΗ Νέα Ελληνική γλώσσα λοιπόν η παγκόσμια και ετυμολογικά ελληνική λέξη «empathy» (που είναι και παγκόσμιος επιστημονικός όρος) έχει αποδοθεί όχι ως «εμπάθεια» αλλά ως «ενσυναίσθηση». Ετσι έγινε επειδή η παγκόσμια λέξη «empathy» χρησιμοποιείται με την σωστή ετυμολογική σημασία, ενώ στην Νέα Ελληνική γλώσσα η λέξη «εμπάθεια» χρησιμοποιείται με μια πολύ διαφορετική και ετυμολογικά ανακριβή σημασία, που τον τωρινό ορισμό της τον σημειώσαμε στην αρχή του παρόντος σημειώματος.
ΚΑΚΙΑ, λοιπόν, εχθρότητα κακεντρέχεια, μοχθηρία, μίσος, αντιπάθεια είναι η ετυμολογικά μη ακριβής σημασία στην Νέα Ελληνική γλώσσα της λέξης «εμπάθεια», ενώ «empathy» έχει οριστεί ετυμολογικά ορθώς με την παραδοσιακή φράση της αγγλικής γλώσσας “to be in somebody else’s shoes” που αντιστοιχεί με την παραδοσιακή φράση της ελληνικής γλώσσας «το να μπεις μέσα στο πετσί κάποιου άλλου». Αναμφίβολα, παρόμοιες φράσεις πρέπει να υπάρχουν σε όλες τις αναπτυγμένες γλώσσες του κόσμου, φράσεις που όπως και όλες οι παροιμίες, τα γνωμικά κλπ έχουν αποταμιεύσει τις συμμαζεμένες συλλογικές σοφές εμπειρίες των λαών.
ΜΕ ΑΛΛΑ πιο ακριβή λόγια, «empathy» ή «ενσυναίσθηση» είναι η νοητική ικανότητα κάποιου ανθρώπου να μπορεί να αντιληφθεί πώς αισθάνεται και πώς σκέφτεται κάποιος άλλος άνθρωπος – δηλαδή να κατανοήσει τα πάθη του άλλου. Αφού λοιπόν στην ελληνική γλώσσα υπήρχε ήδη η ομόριζη λέξη «αντιπάθεια» με την σημασία «εχθρότητα», γιατί να χρησιμοποιείται και η λέξη «εμπάθεια» με την ίδια σημασία, δημιουργώντας έτσι σοβαρή σύγχυση; Δεν γνωρίζω την ακριβή χρονική στιγμή όταν η αγγλική λέξη «empathy» που τώρα είναι και παγκόσμιος επιστημονικός όρος μεταφράστηκε επίσημα ως «ενσυναίσθηση» στην Νέα Ελληνική γλώσσα και από ποιές αρχές. Προφανώς επιθυμώ να πληροφορηθώ. Θυμούμαι ένα επιστημονικό κείμενο στην Νέα ελληνική γλώσσα από την δεκαετία του 1980 που χρησιμοποίησε όχι «ενσυναίσθηση» αλλά «empathy».
ΠΑΡΟΜΟΙΑ είναι και η κατάσταση με τις λέξεις «συμπάθεια» και «sympathy». Η ετυμολογικά ορθή σημασία στην αγγλική γλώσσα της λέξης «sympathy» είναι ο ένας άνθρωπος (εκτός από το να αντιληφθεί και να κατανοήσει) να συμμετέχει στα πάθη και να μοιράζεται τους πόνους κάποιου άλλου ανθρώπου, δηλαδή να του εκφράσει συλλυπητήρια. (Στην αγγλική γλώσσα χρησιμοποιούν και τη σοφή ρήση «a pain shared is a pain halved».) Η σημερινή σημασία της λέξης «συμπάθεια», δηλαδή ο ένας άνθρωπος να αρέσει σε έναν άλλον άνθρωπον, φαίνεται να είναι δευτερεύουσα που μάλλον απορρέει από την πιο πάνω ετυμοloγικά ορθή και κύρια σημασία.
ΔΥΣΤΥΧΩΣ φαίνεται πως μόνο μια μειονότητα ανθρώπων κατέχουν και διαθέτουν αυτήν την σπουδαίαν ικανότητα («empathy» ή «ενσυναίσθηση»), τουλάχιστον στο καυτό για την Κύπρο θέμα του εθνικισμού, ένα συναίσθημα που διακατέχει συνήθως την πλειονότητα κάθε έθνους. Ο εθνικισμός, ρατσισμός κλπ προφανώς είναι ένα μίζερο σύγχρονο κατάλοιπο του πρωτόγονου «tribalism» που η βιολοgική εξέλιξη δεν είχε μέχρι στιγμής αρκετό χρόνο για να το εξαλείψει.
Ο ΕΘΝΙΚΙΣΤΗΣ λοιπόν είναι ανίκανος να αντιληφθεί τη σημασία του εξόφθαλμου γεγονότος πως όπως αυτός παράλογα νοιώθει για το μισητό γι’ αυτόν έθνος και όλα τα μέλη του, ακριβώς το ίδιο παράλογα νοιώθει γι’ αυτόν ένας εθνικιστής που είναι μέλος του εν λόγω μισητού έθνους. Με άλλα λόγια, ο εθνικιστής είναι προφανώς ανίκανος να αντιληφθεί την (ενδεχομένως κάθε) παραλογία του, και γενικά είναι ανίκανος να εφαρμόσει το σοφό ρητό «γνώθι σαυτόν».
ΑΥΤΗ η εν λόγω παραλογία είναι η κύρια αιτία για τους πιο πολλούς, αν όχι όλους γενικά, πολέμους και τις επακόλουθες σφαγές αμάχων, αντρών και γυναικών, βρεφών και υπερηλίκων, κάτι που στον 20ον αιώνα υποφέραμαι πολύ βαρειά και στη χώρα μας. Κατά κανόνα ο Ελληνοκύπριος εθνικιστής ορύεται για τα απεχθή εγκλήματα πολέμου των βάρβαρων Τούρκων γενικά, αλλά ειρωνεύeται καυστικά το «εκάμαμεν τζιαι ’μεις πολλά» που έχουν παραδεχτεί οι ιστορικά συνεπείς ομοεθνείς τους.
ΕΠΙΠΛΕΟΝ, κατά τον Ελληνοκύπριο εθνικιστή του παρόντος, οι Ελληνοκύπριοι που στην περίοδο 1963- 1974 έπραξαν κάποια τάχα μικροπαραπτώματα δήθεν ήσαν μια μικρή μειονότητα φασιστών (που όμως επεκράτησαν στο πραξικόπημα του 1974).
ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «Εκπαιδευτική Ψυχολογία» για την «Παιδαγωγική Κατάρτηση» των καθηγητών Μέσης Εκπαίδευσης της Κύπρου, οι καθηγητές της αγγλικής γλώσσας (και μάλλον όλων των ξένων γλωσσών) διδάσκονται την λέξη «empathy» ενώ οι υπόλοιποι καθηγητές διδάσκονται την λέξη «ενσυναίσθηση». Φανταστείτε την σύγχυση που προκαλείται.
ΑΠΟτην δαιδάλεια λοιπόν σύγχυση που προκλήθηκε στον ελληνόφωνο κόσμο στο ακανθώδες θέμα «empathy»/«ενσυναίσθηση» τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, τουλάχιστον μία ελληνόφωνη εφημερίδα έχει μεταφράσει την παγκόσμια λέξη «empathy» από την τουρκική ή αγγλική γλώσσα στη Νέα Ελληνική γλώσσα ως «εμπάθεια», αντί με το σημασιακά ορθό «ενσυναίσθηση» (Εβδομαδιαία Λεμεσός, 12 Ιουνίου 2015, σελ. 1). Αυτό συνέβηκε με τις δηλώσεις του Μουσταφά Ακιντζί όταν τον Ιούνιο του 2015 αυτός και ο Νίκος Αναστασιάδης (αμφότεροι εκ Λεμεσού) διασκέδαζαν μαζί στη Λεμεσό. Επίσης σε Αγγλόφωνο επιστημονικό πρόγραμμα στο ΡΙΚ2 η λέξη «empathy» μεταφράστηκε ανακριβώς σε «βίωμα». (Σημειωτέον, αυτά τα ευτράπελα ο γράφων τα πρόσεξε τυχαίως, χωρίς ειδική έρευνα.)
ΚΑΙ όλη αυτή λοιπόν η λυπητερή υπόθεση δυστυχώς συνιστά ένα σοβαρό γλωσσικό πρόβλημα που μειώνει το γόητρο της Νέας Ελληνικής γλώσσας.
No comments:
Post a Comment